Chobani’nin milyarder CEO’su Hamdi Ulukaya, büyük ABD şirketlerinin mavi ve beyaz yakalı olarak mültecileri işe alması için ekonomik bir mücadele başlattı. Amazon, Hilton ve PepsiCo’nun da içinde bulunduğu yaklaşık 4 düzine şirket, Hamdi Ulukaya tarafından kurulan kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Tent Partnership for Refugees için önümüzdeki üç yıl içinde 22 binden fazla mülteciyi işe almayı taahhüt etti.
Forbes’a konuşan Ulukaya, “Markaların ve şirketlerin bir araya gelmesi ve bu taahhütleri yerine getirmesi, diğer şirketleri adım atmaya teşvik edecektir. Şirketlerin mültecileri işe almalarını engelleyen bazı koşulları aştığımızı düşünüyorum” dedi.
45 şirket taahhütte bulundu
Taliban’ın Afganistan’ı ele geçirmesi, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaş açması, Venezuela’daki siyasi ve ekonomik istikrarsızlıktan bu yana küresel mülteci nüfusu artmaya başladı. 45 şirket tüm bu olaylar nedeniyle böyle bir taahhütte bulundu. Tent Partnership for Refugees kuruluşu, dün New York’taki mültecilerle ilgili ilk iş zirvesiyle birlikte yeni taahhütlerini açıkladı.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) göre 2021’in sonunda toplam küresel mülteci nüfusu 27 milyonu aştı. Ancak bu 7,3 milyon mülteciyle sonuçlanan Ukrayna’daki savaştan önceki bir sayı. Tent’e göre, ABD’nin bu yıl yaklaşık 100 bin Afgan mülteciyi, 100 bin Ukraynalıyı ve dünyanın diğer bölgelerinden 125 bin mülteciyi daha kabul etmesi bekleniyor.
ABD şirketlerinin mültecileri işe alma taahhütleri, açık pozisyonları doldurmalarının zorlaştığı sıkı bir işgücü piyasasıyla karşı karşıya kaldıkları bir zamanda geldi. 49 yaşındaki Ulukaya, “Gelen nüfusa kıyasla bu 20 bin taahhüdün çok, çok önemli olduğunu düşünüyorum. Tent, doğrudan işe almanın yanı sıra, Chobani’de yaptığı gibi şirketleri ve tedarik zincirlerindeki şirketleri mültecileri işe almaya teşvik ediyor.
Bu yılın başlarında Tent, Delta, Pfizer ve Marriott dahil 100’den fazla şirketin açık pozisyonları mülteci işçilerle doldurmak için çabalayacağına imza attığını duyurdu. Yeni taahhütler, Tent kuruluşuna mültecileri işe alıp eğiteceklerini söyleyen toplam 260 büyük işletme eklenmesini sağlıyor.
“İş bulduklarında mülteci olmayı bırakırlar”
Türkiye’nin doğusunda yetişen bir Kürt olan Ulukaya, mültecileri işe almak konusunda en yüksek sesli savunuculardan biri. Net serveti 2,2 milyar dolar olan Ulukaya, yoğurt şirketinde mültecileri işe almaya başladı ve ardından işletmelerin mültecileri desteklemesine yardımcı olmak için 2016 yılında kâr amacı gütmeyen Tent’i kurdu.
Ulukaya, “Bir mülteci iş bulduğu an, mülteci olmayı bıraktığı andır” sözünün onu mantrası olduğunu söylüyor. Ulukaya ve Chobani, Tent’e kuruluşundan bu yana yaklaşık 20 milyon dolar fon sağladı.
Ulukaya, “Bu küçük bir sorun değil. Sıkışıp kalmış milyonlarca insandan bahsediyorsunuz. Mülteci konusunun siyasi bir ortamda nasıl çok yanlış kullanıldığını ve hepimizi yaraladığını görüyoruz. Onlada bizim gibi insanlar, anneler, kızlar, erkekler, babalar… Evlerinden atılmış ve bir katkıda bulunabilmek için ikinci bir şans istiyorlar. Sektörlerin buna dahil olmasının bu durumu etkileyebileceğini düşündüm” dedi.
Tent, ağındaki şirketlere mültecileri işe alma ve eğitmelerine yardımcı olmak için kaynaklar sağlıyor ve ayrıca Los Angeles, Houston ve Kuzey Virginia dahil olmak üzere büyük mülteci nüfusuna sahip bölgelerde yerel kar amacı gütmeyen kuruluşlarla birlikte işe alım etkinlikleri düzenliyor.
ABD’de bir milyondan fazla çalışanı olan Amazon, üç yıl için taahhüt veren şirketler arasında ilk sırada yer alıyor. Şirket, en az 5 bin mülteciyi işe almayı ve onlara ücretsiz yasal haklar, ikinci dil olarak İngilizce eğitimi, Welcome Door programıyla ihtiyaçları olan diğer konularda destek sağlama sözü verdi.
Amazon sözcüsü, şirketin taahhüdünün, Afgan mültecilerin barındığı askeri üslere erişim ve mülteci yerleştirme örgütleriyle ortaklıklar da dahil olmak üzere mültecilerle önceki çalışmalarını takip ettiğini söyledi.
915 milyon dolar gelir sağlayacak
Diğer önemli üç yıllık taahhütler arasında kurumsal müşterileriyle çalışacak 3 bin mülteciyi alacağını söyleyen ManpowerGroup, 2 bin 500 mülteci alacağını taahhüt eden Tyson Foods ve en az 2 bin mülteciyi işe alacak Blackstone portföy şirketleri ve gayrimenkul mülkleri bulunuyor. Taahhüt eden diğer şirketler arasında Hilton, Marriott, Cargill, Hyatt, PepsiCo ve Pfizer yer alıyor. Tent, işe alım taahhütlerinin ABD’deki mülteciler için her yıl 915 milyon dolar gelir sağlayacağını tahmin ediyor.
500 kişi işe almayı kabul etti
Örneğin daha önce Batı Avrupa’da Tent ile bir mentorluk ve koçluk programında ortak olan PepsiCo, önümüzdeki üç yıl içinde 500 kişiyi işe almayı kabul etti. Şirketin insan kaynakları müdürü Ronald Schellekens, “Beş yüz ki bizi kaynak sağlamaya zorlayacak kadar büyük. Bu bir yan gösteri değil” dedi.
Tent ile 2018 yılından beri birlikte çalışan Hilton’ın bin 500 mülteci alması bekleniyor. Hilton sözcüsünün Forbes’a verdiği bilgiye göre şirket, mültecileri ABD genelinde hem Hilton’a ait hem de franchise otellerinde işe alacak.
Tent, 2018’de yapılan bir ankette mültecilerin yüzde 73’ünün diğer çalışanlara göre aynı iş yerinde daha fazla kaldığını tespit etti. Tent bu araştırmayı güncellememiş olsa da, bu yüksek kalma oranlarının devam etmesini bekliyor.
Ulukaya, bazı büyük firmaları bu çabanın arkasında durmaya ikna etmenin ilk başta çok zor olduğunu, ancak zamanla Tent’in yol aldığını söyledi. Ulukaya, “Gerçekten ekonomide bir dava başlatıyoruz. Bu insanları işe alıyorsunuz ve üretkenliğinizi etkiliyor, kültürünüzü etkiliyor ve iş açısından hiç de kolay değil” dedi.
İşe alım havuzlarını genişletmek amacıyla Tent, ağı dışındaki şirketler de mültecileri işe almaya çalıştı. Çinli elektronik şirketi Haier‘in sahibi olduğu GE Appliances, 5 binden fazla mavi yakalı işçi çalıştıran Louisville fabrikası için Afgan ve diğer mültecilerin yanı sıra iki dil bilen mültecileri işe almak için kendi programını kurdu.
“Mavi yakalı olmaları adil değil”
Ulukaya, ABD’ye gelen birçok kişinin ileri derece ve diğer mesleki eğitimlere sahip olması nedeniyle şirketlerin mültecilere mavi yakalı işlerden daha fazlasını vermeleri gerektiğini de savunuyor. Ulukaya, “Afganistan veya Ukrayna’dan gelen nüfusa bakın. Doktorlar ve mühendisler var. Onları mavi yakalı bir işte görmek adil değil. Tecrübelerine dayanarak iş bulabilecekleri bir yere gitmeleri gerekiyor” dedi.
Chobani’ye gelince, yoğurt üreticisinin bir zamanlar 10 milyar dolar değerinde olduğu bildirilen halka arzı, hisse senetlerinin düşmesi ve Eylül ayında tamamen geri çekilmesi nedeniyle bu yılın başlarında ertelendi. Ulukaya, mevcut piyasada halka açılmanın mantıksız olduğunu söyledi ve “Hiçbir şey yapmak için baskı oluşturmuyoruz. Zamanlama doğru olduğunda, geri döneceğiz” diye ekledi.
