Soğuk algınlığında tüketilmesi gereken en önemli yiyecek ve içecekler neler? Eğer bu sorunun yanıtını internette ararsanız sarımsak, narenciye, kızılcık, acı biber ve nar suyu gibi bazı bağışıklığı güçlendirici yiyecek veya içeceklerin soğuk algınlığı semptomlarını hafifletebileceğini veya iyileşmesini hızlandırabileceğini iddia eden birçok yazı bulacaksınız.
Ancak Pennsylvania Üniversitesi Hemşirelik Okulu‘nda beslenme biliminde yardımcı doçent olan Colleen Tewksbury, “Viral bir enfeksiyon sırasında herkesin belirli yiyecekleri yemesi gerektiğini önerebilecek yeterince güçlü bilgiye sahip değiliz” dedi. Yine de Tewksbury, nasıl beslendiğinizin önemli olduğunu ekledi. Tewksbury, “İştahınız kesilebilir ancak vücudunuzun işlev görmesi ve enfeksiyonla savaşması için hala kaloriye ve besinlere ihtiyacı var. Yapabileceğiniz her şey, kendinizi biraz daha rahat hissetmenize ve bu süre zarfında beslenme ihtiyaçlarınızın bir kısmını karşılamanıza yardımcı olacak” ifadelerini kullandı. Tewksbury, çocukken hasta olduğunuzda size verilenler veya kültürel geleneklerinize dayananlar gibi, aynı zamanda rahatlatıcı olan, besleyici yiyecek ve içeceklere yönelmenizi önerdi.
Çorba yatıştırıcıdır, bilim de bunu destekler
Tewksburry, “Özellikle protein (fasulye veya tavuk gibi), karbonhidratlar (pirinç, erişte veya patates), biraz yağ (etten) dahil olmak üzere sağlıklı bir besin dengesi içeriyorsa” çorbanın iyi bir başlangıç olacağı tavsiyesinde bulundu. Tewksbury, çorbanın doyurucu, besleyici ve sıvı alımına yardımcı olduğunu söyledi. Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi’nde akciğer, kritik bakım ve uyku tıbbı profesörü olan Stephen Rennard, az da olsa bunu destekleyecek laboratuvar tabanlı bilimsel kanıtla olduğunu söyledi.
2000 yılında Rennard ve ekibi, tavuk çorbasının vücudun nötrofillerini, enfeksiyon bölgesine giden ve iltihaplanmayı başlatan bağışıklık hücrelerini nasıl etkilediğini, boğaz ağrısı ve öksürük gibi semptomları azalttığının bulunduğu bir çalışma yayınladı. Laboratuvarda, araştırmacılar nötrofilleri küçük plastik kaplara yerleştirdiler ve bir enfeksiyon sırasında olana benzer şekilde genellikle onları çeken bir madde eklediler. Ancak hücreler tavuk çorbasına maruz kaldıklarında, bu maddeye doğru neredeyse daha az hareket ettiler.
“Kesin bulgular için klinik deneyler gerekli”
Rennard, teorik olarak, bu azaltılmış nötrofil hareketinin daha düşük iltihaplanma ve daha az semptom anlamına gelebileceğini söyledi. Ancak bir laboratuvar kabındaki hücreler, vücuttaki hücrelere ne olduğunu açıklayamaz. Rennard, tavuk çorbasının soğuk algınlığı semptomlarını nasıl etkileyebileceğini veya hatta etkileyeceğini anlamak için pahalı ve zaman alan klinik deneyler gerektiğini söyledi.
Yine de Rennard, yüzlerce yıldır tavsiye edilen bir çare olan tavuk çorbasının terapötik değerine inanıyor. Tavuk çorbasının bazı faydalarının fiziksel deneyimden çok duygusal deneyimden kaynaklanabileceğini düşünüyor. Rennard, “Birisi size biraz tavuk çorbası yaparsa, özellikle de tadını gerçekten beğenirseniz, sizinle ilgilendikleri için daha iyi hissedeceksiniz. Bu, çorbada herhangi bir tıbbi aktivite olup olmadığından bağımsız” ifadelerini kullandı.
Çalışmada Rennard, aynı zamanda ortak yazar olan karısı Barbara’nın ailesinden bir tarif kullandı: Havuç, kereviz, yabani havuç, soğan, şalgam ve tatlı patates ile kaynatılmış, bütün bir tavukla yapılıyor. Rennard ayrıca çalışmada birkaç vejetaryen seçenek de dahil olmak üzere 13 konserve veya hazır çorbayı test etti ve çoğu nötrofil hareketini bir dereceye kadar yavaşlattı.
Rennard’ın söylediğine göre birkaç ufak çaplı insan çalışması çorba veya sıcak bir içeceğin hatta sıcak su bile yudumlanmasının, burun mukusunu gevşetmeye ve nefes almayı kolaylaştırmaya yardımcı olabileceğini de ileri sürdü. Rennard, “Tabii ki herhangi bir sıvı, vücuda bol sıvı sağlar. Hidrasyon, salgıları temizlemeyi kolaylaştırır” dedi.
Bal yardımcı olabilir
Çok sayıda randomize kontrollü çalışma, balın çocuklarda gece öksürüğünün sıklığını ve şiddetini azaltabildiğini, bazı durumlarda reçetesiz satılan öksürük şuruplarından daha iyi olduğunu bulmuştur. Yetişkinler arasında daha az araştırma var ancak 2020’de yayınlanan sistematik bir inceleme, balın faydalarının diğer yaş gruplarını da kapsayabileceğini öne sürdü. Balın öksürüğü bastırmaya nasıl yardımcı olduğu net değil ancak araştırmacılar balın boğazı kaplayan, antimikrobiyal ve antiinflamatuar özelliklerinin katkıda bulunabileceğini iddia ettiler.
Yine de 12 aylıktan küçük bebeklere bal vermeyin çünkü bebek botulizmi adı verilen ciddi bir duruma neden olabilecek bakteri içerebilir. 1 yaşından büyük çocuklar için, Amerikan Pediatri Akademisi, gerektiğinde yarım ila bir çay kaşığı bal verilmesini öneriyor; ya kaşıkla tüketin ya da bir fincan sıcak çayın içine karıştırın.
Akolü azaltın
Bazı soğuk algınlığı hastaları, geleneksel olarak sıcak suda bir miktar viski ve bal içeren bir karışımda rahatlık arayabilir. Ancak Tewksbury, soğuk algınlığı, öksürük ve alerji semptomları için ilaç alırken aynı zamanda alkol almanın tehlikeli olabileceğini unutmamanız gerektiği konusunda uyardı. Özellikle de ilaçlar alkolle karıştırıldığında karaciğer hasarına neden olabilen asetaminofen içeriyorsa.
Tewksbury, ayrıca alkolün dehidrasyona neden olabileceğini de söyledi. Tewksbury ayrıca çok fazla araştırma olmamasına rağmen virüs bulaşmışken içki içmenin kendinizi nasıl hissettiğinizi kötüleştirebileceğinin mantıklı olduğunu da sözlerine ekledi. Bununla birlikte, burnunuzu çekerken özlediğiniz şey sıcak alkollü bir karışımsa ve alkolle olumsuz etkileşime girecek herhangi bir ilaç kullanmıyorsanız, Tewksbury karışıma içki eklemekten vazgeçmeyeceğini söyledi. Sadece muhtemelen daha hızlı iyileşmenize yardımcı olmayacağını unutmayın. Ayrıca likör yerine çay kullanarak ve bal, limon, zencefil veya diğer baharatlarla lezzet katarak alkolsüz bir sıcak karışım yapabilirsiniz.
Süt-mukus etkisi
Pek çok insan inek sütü içmenin mukus üretimini artırdığına inanıyor ancak bu inancı test eden araştırmalar sınırlı ve karışık sonuçlar veriyor. 1990’larda yayınlanan birkaç Avustralya araştırması, soğuk algınlığı virüsü bulaşmış insanlar da dahil olmak üzere, süt içmek ile mukus arasında hiçbir bağlantı bulamadı. Yine de, soğuk algınlığı olmayan ancak kronik aşırı mukus üretiminden muzdarip 108 yetişkin üzerinde yapılan yakın tarihli bir çalışmada, araştırmacılar, altı gün boyunca süt ürünleri içermeyen bir diyet uygulayanların sümük salgılarını azalttığını gördüklerini tespit ettiler.
Tewksbury, “Süt ürünlerinin evrensel olarak herkes için mukus üretimini artırdığına dair çok az kanıt var” dedi. Ancak bu kişiden kişiye değişebilir, bu nedenle süt ürünleri size balgamınız var gibi hissettiriyorsa, soğuk algınlığınız olduğunda bundan kaçınmanın makul olduğunu söyledi. Aksi takdirde süt ürünleri uygun ve dengeli bir beslenme kaynağı olabilir.
Son olarak Tewksbury, yemeğin çok kişisel bir şey olduğunu belirtti. Soğuk algınlığı nedeniyle kötü hissettiğinizde, kendinize şu soruyu sormanızı önerdi: Bu süre zarfında kendimi en çok beslenmiş hissetmeme yardımcı olabilecek, kendimi desteklemeye yardımcı olabilecek şeyler nelerdir? Bunlar herkes için farklı.
