Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry, Kahire’de gerçekleştirilen görüşmelerin ardından ortak basın toplantısı için kamera karşısına geçti. Bakan Çavuşoğlu, “Öncelikle kardeşim Semih Shoukry’e sıcak ev sahipliği için huzurlarınızda teşekkür etmek istiyorum. Kardeşim Shoukry’nün ülkemizi ziyaretinden kısa bir süre sonra Mısır’ı ziyaret etmekten büyük bir memnuniyet duyuyorum. Bu benim aslında Mısır’a ilk gelişim, bu da benim ayıbım tabi. Sadece Dışişleri Bakanı olarak değil, bu bölgede hiç gelmek nasip olmamıştı. Ama bundan sonra daha sık birbirimizi ziyaret edeceğiz. En kısa süre içinde kardeşim Sameh Shoukry’i de Türkiye’de mesela bir kere daha misafir etmekten büyük bir memnuniyet duyacağım. Özellikle Türkiye’de meydana gelen asrın felaketi depremden sonra bize verdikleri destek için Mısır hükümetine ve kardeş Mısır halkına huzurlarınızda bir kere daha teşekkür etmek istiyorum. Bu zor zamanlarda gösterilen dayanışmayı, verilen desteği halkımız, bizler hiçbir zaman unutmayacağız. Kardeşim Sameh beni ilk günde aradı depremden sonra. Daha sonra Cumhurbaşkanı Sisi, Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ı telefonla arayarak Mısır’ın her türlü desteği vereceğini söylemişlerdir. Mısır sadece telefonda destek sözü vermedi. Türkiye’ye ciddi miktarda yardım geldi Mısır’dan. Bir gemiyi de beraber karşıladık Mersin’de kardeşim Sameh’le beraber. Buraya gelirken arkadaşlarımız dördüncü uçağın da insani yardımları Türkiye’ye ulaştırdığını söylediler. Kardeşim Sameh’le deprem bölgesini de görme imkanımız oldu. Özellikle İskenderun ve Antakya havadan görme imkanımız oldu. Oradaki yıkımı, depremin etkisini kendileri de görmüş oldular. Bir kere daha teşekkür ediyoruz” diye konuştu.
“Bundan sonraki süreçte daha yakın iş birliği içinde çalışacağız”
Çavuşoğlu, “Tabii kardeşim Sameh’in de söylediği gibi Mısır’la tarihi bağlarımız var. Ortak kültürümüz var. Kardeşlik bağlarımızı yeniden güçlendirmek için liderlerimiz bir irade ortaya koydular. Cumhurbaşkanımız Erdoğan’la Cumhurbaşkanı Sisi’nin Doha’daki görüşmesinden sonra bundan sonra ilişkilerimizi geliştirme konusunda ve iki Cumhurbaşkanının tekrar bir araya gelme konusu gelmesi konusunda bizleri görevlendirdiler. Biz zaten kardeşim Sameh Shoukry ile beraber bu aşamaya gelmeden önce de gerek New York’ta gerek İslamabad’ta gerek diğer platformlarda bir araya gelerek ilişkilerimizi nasıl normalleştirebileceğimizi konuşuyorduk. Şimdi somut adımlar atıyor olmaktan en çok herhalde ikimiz memnunuz ve bundan sonraki süreçte de daha yakın iş birliği içinde çalışacağız. Mısır, Doğu Akdeniz için önemli bir ülkedir. Sadece Doğu Akdeniz için değil, Arap dünyası için önemli bir ülkedir. Bunu her zaman söylüyoruz. Sadece ilişkilerimiz normalleştiği için söylemiyoruz. İlişkilerimizin tamamen koptuğu yıllarda bile bunu özellikle vurguluyorduk. Filistin için önemli bir ülkedir. Artık Afrika kıtası için önemlidir. Hepimiz için önemli bir ülkedir ve Mısır’ın önemli bir rolü vardır. Şu anda özellikle Filistin konusunda Mısır’ın oynadığı rolü de takdirle karşıladığımızı bir kere daha söylemek isterim” diye konuştu.
“Bağlarımızı bir daha koparmamak için de her iki taraf olarak üzerimize düşeni yapacağız”
Çavuşoğlu, “Dolayısıyla biz Mısır’la ikili ilişkilerimizi, ilişkilerimizi geliştirirken sadece ikili her iki ülkenin yararına neler yapılabiliri konuşmuyoruz. Bunun ötesinde ilişkilerimizin normalleşmesinin önemi var. Bölgenin istikrarı için, ekonomik kalkınması için, var olan sorunların çözümünde oynanacak rol için ikili ilişkilerin geliştirilmesinin önemini hepimiz biliyoruz. Bölgemizin huzura ihtiyacı var. Dolayısıyla huzur ve bekası için bölgemizin birlikte çalışmamız lazım. Evet ilişkilerimizde bir kopukluk oldu. Sanırım bundan alacağımız dersler de var. Bundan sonraki süreçte görüş ayrılıklarımız da olacaktır elbette. Olabilir. Bu doğaldır. Kardeşler arasında da olur. Ama ne olursa olsun bu bağlarımızı bir daha koparmamak için de her iki taraf olarak üzerimize düşeni yapacağız” ifadelerini kullandı.
“Aslında birçok konuda Mısır’la çok fazla görüş ayrılığımızın olmadığını gördük”
Görüşmelerde iki ülke arasında yeni dönemde atılacak adımlara değindiklerini belirten Çavuşoğlu, “İlişkilerimizi nasıl geliştirebiliriz. İstişarelerimizi arttırmamız gerekiyor. İstişare olmazsa hiç görüş ayrılığı olmasa bile görüş ayrılığı içinde olmuşuz gibi bir tablo ortaya çıkıyor. Bugün gerek baş başa görüşmemizde gerekse heyetlerimiz arasında yaptığımız görüşmede aslında birçok konuda Mısır’la çok fazla görüş ayrılığımızın olmadığını gördük. Ama bu diyalog eksikliğinden kaynaklanan yanlış anlaşmaları anlaşılmaları gidereceğiz. İlişkilerimizi, iş birliğimizi bölgesel konularda da inşallah daha da geliştireceğiz. Bugün bölgesel konuları da değerlendirdik elbette. Gerek Libya’daki durum gerekse Suriye, Irak, İran, Suudi Arabistan yakınlaşması. Aynı şekilde sınırı aşan sular konusunu değerlendirip, bu konularda farklı tecrübelerimiz var. Somali’deki durumu değerlendirdik. Tüm bu alanlarda daha yakın iş birliği içinde olmamız lazım” şeklinde konuştu.
“Var olan mekanizmalarımızı yeniden canlandıracağız”
Çavuşoğlu, “Ama diğer taraftan ikili ilişkileri de her alanda geliştirmemiz lazım. Parlamentolar arasındaki ilişkileri geliştirmemiz lazım. Diğer taraftan ekonomi, ticaret, ulaştırma gibi alanlarda atacağımız adımlar var. İkili ticaret hacmimizin sürekli artıyor olmasından memnuniyet duyuyoruz. Her iki tarafın da yararına. Mısır’daki Türk firmalarının yatırımlarının 2 milyar dolara ulaştığını ve bunun da yaklaşık 100 bin civarında istihdam sağladığını memnuniyetle görüyoruz. Biz firmalarımızı daha fazla yatırım için teşvik edeceğiz. Daha fazla yatırım, daha fazla istihdam, bu her iki ülke için de kazan kazan anlayışıyla bizim teşvik etmemiz gereken bir konu. Diğer taraftan özellikle üçüncü ülkelerde de gerek TİKA ve Mısır’daki ortağı, ismini hatırlayamadım şu anda ajansın. Ama diğer kurumlarımız arasında da üçüncü ülkelerle de iş birliği olması gerekiyor. Aynı şekilde inşaat firmalarımızın iş birliğini teşvik edeceğiz. Var olan mekanizmalarımızı yeniden canlandıracağız. Karma ekonomik komisyonu kurabiliriz. İş forumları düzenlememiz lazım. İş konseyi mekanizmamız var. Yeniden canlandırmamız gerekiyor. İş insanlarını bir araya getirmemiz gerekiyor. Mısır’ın en çok ihracat yaptığı ülke Türkiye’dir. Bundan da biz memnuniyet duyuyoruz. Diğer taraftan ihracatımızı arttırmak için de önemli bir potansiyelimiz var. LNG alanında da yine Mısır’ın her ne kadar spot piyasadan olsa da yaklaşık 2.2 milyar dolarlık LNG’yi alıyoruz ve Mısır’dan en çok LNG alan ülke de Türkiye. Türkiye enerji kaynakları olmadığı halde bir hap oldu. Sadece transit bir ülke değil. Bu konuda da iş birliğimizi daha da geliştirmemiz lazım” dedi.
“Yaklaşık 9 yıllık da bir boşluk var. Bu arayı açığı kapatmak için her zamankinden daha fazla çalışmamız lazım”
Mısır ile Türkiye’nin tarihi bağların olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, “Akrabalık bağlarımız var. İnsanlarımızın, kardeş vatandaşlarımızın arasındaki diyaloğu daha da geliştirmemiz lazım. Bunun en iyi yöntemi turizm, turizmi teşvik etmek. Geçen sene rekor sayıda Mısır’dan Türkiye’ye turist geldi. Türkiye’den Mısır’a gelen turist sayısı da artıyor. Türk Hava Yolları ilave uçuş talebinde bulundu. Bunlar da karşılanıyor. Çok çok teşekkür ediyoruz. Dolayısıyla beşeri alanda da ilişkilerimiz inşallah geliştireceğiz. Ulaştırmayla ilgili hatları tekrar açmamızda fayda var. Yunus Emre Kültür Merkezi İskenderiye’de tekrar şubesini açmak istiyor. Sonuçta çok potansiyel var. Ama yaklaşık 9 yıllık da bir boşluk var. Bu boşluğu doldurmak için, bu arayı açığı kapatmak için bizim her zamankinden daha fazla çalışmamız lazım. Daha yoğun çalışmamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.
“Büyükelçilerin yeniden atanmasıyla ilgili ne yapabileceğimizi görüştük”
Çavuşoğlu, “Bugün çok açık, samimi görüşmeler gerçekleştirdik. Ben bundan çok memnuniyet duydum. O yüzden bu samimiyeti için kardeşim Sameh Shoukry’e de teşekkür ediyorum. Gerek ikili düzeyde gerekse bölgesel konularda iş birliğimizi ve yine ilişkilerimizi geliştirmek için yoğun çalışmaya devam edeceğiz. Bir kere daha misafirperverliğiniz için ve çok verimli görüşmeler için çok teşekkür ediyoruz. Kardeşim Sameh Shoukry büyükelçilerin yeniden atanmasıyla ilgili ne yapabileceğimizi görüştüğümüzü söyledi. Önümüzdeki süreçte hangi adımları ne zaman atacağımızı da kendi aramızda değerlendirme fırsatımız oldu. Eminim en kısa sürede diplomatik ilişkilerimizde en üst düzeye çevirme çıkarma imkanımız da olacaktır” diye konuştu.
“Diplomatik ilişkilerimizi en üst düzeye çıkarmak istiyoruz”
Çavuşoğlu, “Aslında konuşmalarımızda hem kardeşim Sameh Shoukry hem de ben de ilişkilerimizi daha da geliştirmek için hangi adımları atabileceğimizi söyledik. Hangi alanlara önem verdiğimizi de aslında vurgulamış olduk. Ama burada vurgulamadığım bazı konular da oldu. Onlara da değinmek isterim. Evet enerji alanında iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. Somut adımlar atmak istiyoruz. Ticareti arttırmak için. Ulaştırma konularında ve bazı kopukluklar oldu. Bunları tekrar canlandırmak istiyoruz. Diplomatik ilişkilerimizi en üst düzeye çıkarmak istiyoruz. Diğer taraftan bölgesel konularda istişarelerimizi yeniden başlatmak istiyoruz. Hem siyasi konularda ikili düzeyde hem de bölgesel konularda istişarelerimizi canlandırmak istiyoruz. Askeri alanda da geçmişte olduğu gibi aslında diplomatik ilişkilerimizin soğuk olduğu yıllarda da gayet düzenli ilişkiler vardı. Ama canlandırılması gereken konular da var. Mesela bizim Milli Savunma Bakanlığımız, Genelkurmay Başkanlığımız Mısır’ı 3 tane Türkiye’de de düzenlenecek tatbikata davet ettiler, askeri tatbikatlara. Dolayısıyla bu alanlarda da ortak çalışmalarımızı daha da yoğunlaştırmamız lazım” dedi. Ekonomiden enerjiye siyasetten eğitime kadar her alanda atılması gereken adımlar olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, “Bunu da kendi aramızda bugün değerlendirdik. En kısa sürede bunun takibi olarak bir sonraki buluşmamıza kadar arkadaşlarımız çalışacaklar ve bizler de bunu tekrar gözden geçirmiş olacağız. Burada en önemli olan şey tabii her iki tarafta da var olan güçlü siyasi irade ve kararlılık. Bu olduktan sonra adımlar ardı ardına gelir ve bu konuda biz iki taraf olarak da kardeşim Sameh Shoukry adına da söyleyebilirim rahatlıkla, ciddi bir kararlılığa sahibiz” ifadelerini kullandı.
“Filistin’de, Mescid-i Aksa’da, Kudüs’te gerginlik olmaması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz”
Çavuşoğlu, “Değerli kardeşim Sameh görüştüğümüz konulara genel anlamda değindiler. Özellikle Filistin konusuna da değindik ve Ramazan yaklaşıyor ve yine İsrail’le Hamursuzlar Bayramıyla aynı zamana denk geliyor. Dolayısıyla Ramazan ayında Filistin’de, Mescid-i Aksa’da, Kudüs’te gerginlik olmaması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Konuşmamda da söylediğim gibi bu anlamda Mısır’ın oynadığı rolü de hem takdir ediyoruz hem de güçlü bir şekilde destekliyoruz. Aynı şekilde Ürdün’ün çabalarına da destek veriyoruz. İsrail’e de gerekli mesajları veriyoruz, hatırlatıyoruz. Bizzat Sayın Cumhurbaşkanımız Cumhurbaşkanı Herzog’a her sokağa bu mesajları iletmişlerdir. Yine İsrail Dışişleri Bakanı depremden sonra Türkiye’yi ziyaret ettiği zaman hem ikili görüşmemizde ben vurguladım hem de Sayın Cumhurbaşkanımız kendileri kabul ettikleri zaman bu konunun hassasiyetini, önemini hatırlatmış oldular” dedi.
“Türkiye olarak savaşın bir an önce sona ermesi için çabalarımızı sürdürüyoruz”
Çavuşoğlu, “Diğer taraftan devam eden Ukrayna Savaşı’nın etkileri ortada. Mısır’a olan etkilerini de biz biliyoruz özellikle tahıl konusunda. Son çabalar, son gelişmeler hakkında bilgi verdim bugünkü toplantımızda. Türkiye olarak savaşın bir an önce sona ermesi için çabalarımızı sürdürüyoruz. Ama maalesef 1 yılı geçti ve savaş halen devam ediyor. Savaşın etkilerini, ülkelerimize olan etkilerini olan etkilerini azaltmak için de çabalarımız devam ediyor. Bir taraftan esir takası, diğer taraftan Zaporijya Nükleer Santraliyle ilgili görüşmelere ev sahipliği yaparken özellikle tahıl anlaşmasının uzatılması konusunda BM ile birlikte yoğun bir çaba içindeyiz. Rusya 2 aylık bir süre için uzatılabileceğini söyledi. Aslında bugün, bir önceki anlaşmanın son günü. Bu iki aydan sonra da bunun devam etmesi konusunda çabalarımızı sürdüreceğiz. Afrika’yı da konuştuk. Yanı başımızdaki diğer gelişmeleri de değerlendirdik. Biraz önce zaten bahsetmiştim. Irak’taki gelişmeler, Suriye’deki son normalleşme ya da diyalog çabaları, Suriye’deki durum, terörizm, terörizmle mücadele ayırt etmeksizin tüm terör örgütleriyle mücadelenin önemi konusunda da hemfikiriz. Çünkü hepimize tehdit oluşturuyorlar. Sonuçta birçok bölgesel konuyu samimi bir ortamda değerlendirin imkanımız oldu” ifadelerini kullandı.
“Cumhurbaşkanlarımızın tekrar bir araya gelmesi için çabalarımızı sürdürüyoruz”
Çavuşoğlu, “Doha’daki görüşmede kardeşim Sameh Shoukry yoktu ama ben de oradaydım. O gün Cumhurbaşkanlarımız kendilerinin tekrar bir araya gelmesi için bizlerden bir araya gelip bunun hazırlığını yapmamızı istemişlerdi. O gündür bu gündür biz de çabalarımızı sürdürüyoruz. Bir taraftan istihbaratlar arasında özellikle güvenlikle ilgili, diğer konularla ilgili diyalog da devam ediyor. Bölgesel konuları da kendi aralarında görüşüyorlar. Bugün biz bir araya geldik. Kardeşim Sameh Shoukry’yi en kısa süre içinde ülkemizde ağırlamak istediğimi kendilerine söyledim. Davetimi ilettim. Tabi Sayın Cumhurbaşkanımızın bir araya gelmesi, talimatları da o yöndeydi, gelmesi için biz gerekli hazırlıkları yapacağız. Şu anda Türkiye’de biliyorsunuz seçim süreci başlamış durumda. Belki seçimden hemen sonra inşallah Sayın Cumhurbaşkanımız ile Cumhurbaşkanı Sisi bir araya geleceklerdir. Onun zamanlamasını kendileri karar verir. Ama hazırlığını yapmak da bize düşer. Sadece büyükelçileri atama konusunda değil. O 9 yıllık açığı kapatmak için bizim her alanda hem hızlı davranmamız gerekiyor hem de yakın çalışmamız gerekiyor. Bunu nasıl yapabileceğimizi de zaten bugünkü görüşmemizde değerlendirdik” dedi.
