Yarın yeni Türkiye Devleti’nin tüm Dünyaya ilan edilişinin yani egemenliğimizin en büyük göstergesi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışının yüzüncü yılı. Ama Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bu büyük günü çocuklara hediye edişi nedeniyle çocuk bayramı olarak kutlanmaya başlanmasının 91. yılındayız.
Memleketin her noktasında olduğu gibi 91 yıl önce İzmir’de de yaşanan o büyük heyecanı gelin o günlerde yayınlanan Anadolu, Ahenk ve Hizmet gazetelerindeki haberlerden okuyalım.
Anadolu Gazetesi 23 Nisan 1929 Salı günkü nüshasında, bu özel günü “Bugün Çocuklarımızın Bayramı” manşeti ile haberleştirmiş ve “Muhteşem bir çocuk alayı resmigeçit yapacak” cümlesini de alt başlık olarak kullanmış. Gazetenin baş sayfasında geniş yer bulan haber detayındaki birkaç cümle ise “ Bugün çocukların bayramıdır. Yavrular gezecek, eğlenecek, her şeyden istifade edecektir. Sabahleyin şehrimizdeki bütün sinemalar parasızdır. Nakliye vesaiti çocukları parasız taşıyacaktır. Alaya iştirak edecek olan ilk mektep talebesi Namazgah’da Misak-ı Milli Mektebinde toplanacaktır” şeklinde.
Akşamları yayınlanan Ahenk Gazetesi de o gün “ Vatanın aziz yavruları! …Bugün sizindir. Koşunuz, gülünüz ve sevininiz. Biz de sizi samimiyetle tebrik ediyoruz” başlığıyla İzmirlilerle buluşmuş. Yaşanan büyük coşku, “ Çocuk Bayramı şehrimizde bugünün ulviyetiyle, bugünün manasıyla mütenasip (orantılı) bir şekilde tesit olunmuştur (kutlanmıştır). Sabahla beraber sokağa akan yavrular mümkün olduğu kadar temiz ve en yeni elbiselerini giymişlerdi” cümleleriyle dile getirilmiş.
24 Nisan 1929 tarihli Hizmet gazetesi de bir gün önce yaşanan büyük heyecan ve sevinci, “Yarının sahipleri dün neşe ve sürur içinde bütün İzmir’i sarstılar” başlığıyla tasvir etmiş. İlk Çocuk Bayramındaki büyük coşku haberin detayında da “Şehir dün baştan aşağı bayraklar, çiçekler ve defnelerle süslenmiştir. Sokaklar bir kızıl haleye bürünmüştür. Evlerin balkonlarından, pencerelerinden, vesaiti nakliyenin kısmı azamında bayraklar gözüküyordu. İzmir’in sabahı, bayram sevinciyle erkenden uyanmış yavruların şen sesleri ile başladı ve az zaman zarfında sokaklar, yeni ve temiz elbiselerini giymiş çocuklarla doldu. Birçok anne ve babalar da yavrularının sevinçlerine iştirak ederek sokağa çıkmışlardır. Bayram yalnız çocukların değil sanki herkesindi. Hemen herkesin kıyafetinde, vaziyetinde diğer günlerden farklı bir hal vardı” şeklinde anlatılmış.
Gazetelerin tasvirleri o günlerde İzmirlilerin yaşadığı coşkuyu gerçekten yeterince anlatabilmiş midir? Bilinmez… Ama ilkokul müdürüm (Bornova Kars Halil Atila İlkokulu) rahmetli Behçet Özkan’ın kendi çocukluğunda yaşadığı bayram coşkusunu “Biz bayrama törenleri görmek için değil, günlerce öncesinden içimizde birikmekte olan o büyük coşkuyu dışa vurmak ve paylaşmak için giderdik” şeklinde anlatışı sanıyorum o günlerdeki büyük heyecana en yakın tasvirdir.
Anlamı tarif edilemeyecek kadar özel bir gün. Bu salgın yüzünden ne yazık ki layığı ile kutlanamayacak ama, bir de olaya şuradan bakın. Bizim bu özel güne dair coşkumuz ve sevincimiz gücünü programlanmış törenlerden almıyor. Büyük kalabalıklarla birlikte olsaydık elbette iyi olurdu ama bizim içimizdeki sevinç salgın yüzünden kapanmak zorunda olduğumuz evlerimizi bayram yerine çevirmeye yeter. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramımız kutlu olsun.
Arşiv katkısı nedeniyle değerli dostum Reha Korkut’a sonsuz teşekkürler
